TBMM Divan Üyesi ve İYİ Parti Denizli Milletvekili Yasin Öztürk, Yap-İşlet-Devret (YİD) modeliyle işletilen otoyollarda ambulans geçişlerine yönelik uygulamaları TBMM gündemine taşıdı. Öztürk, Cumhurbaşkanı Yardımcısı ile Sağlık ve Ulaştırma Bakanları’nın yanıtlaması istemiyle verdiği soru önergesinde, acil sağlık hizmetlerinin fiilen ticari sözleşmelerin gölgesinde bırakıldığını vurguladı.
Öztürk’e göre mesele yalnızca otoyol geçişleri değil; devletin yaşam hakkını nasıl tanımladığı ile doğrudan ilgili yapısal bir sorun.
“Hayati Hizmetler Mali Tablolarla Yönetilemez”
Önergesinin gerekçesinde devletin temel görevinin insan hayatını korumak olduğuna dikkat çeken Öztürk, bu sorumluluğun kâr, maliyet ve sözleşme dengelerinin gerisine itilmesinin ciddi sonuçlar doğurduğunu ifade etti.
Acil vakalarda ambulansların zamanla yarışması gerekirken, uygulamada geçiş bedelleri, ödeme yöntemleri ve idari belirsizliklerle karşı karşıya kalmasının kamu hizmeti anlayışıyla bağdaşmadığını dile getirdi.
Aynı Ambulans, Farklı Yol, Farklı Muamele
Öztürk, devletin işlettiği karayollarında ambulansların ücretsiz geçiş yaptığını; buna karşın YİD otoyollarında aynı ambulanslar için doğrudan ücret alındığını ya da bedelin sonradan kamu bütçesinden karşılandığını hatırlattı.
“Bir kamu hizmeti ya ücretsizdir ya da değildir. Sonradan bütçeden ödenen bir bedel, ücretsiz hizmet anlamına gelmez” diyen Öztürk, bu uygulamanın acil sağlık hizmetlerini dolaylı biçimde maliyet kalemine dönüştürdüğünü savundu.
Müdahale Süresi Uzuyor, Risk Artıyor
Kalp krizi, beyin damar tıkanıklığı ve ağır travma gibi vakalarda müdahale süresinin hayati olduğuna işaret eden Öztürk, ücretli otoyollardan kaçınmak zorunda kalan ambulansların daha uzun ve riskli güzergâhlara yönelmesinin hasta güvenliğini doğrudan etkilediğini belirtti. Bunun sahada yaşanan ve ölçülmesi gereken somut bir risk olduğunu vurguladı.
“Kamu Bütçesinden Ne Kadar, Kime, Neden Ödendi?”
Öztürk’ün üç bakana yönelttiği sorular arasında şu başlıklar öne çıktı:
Son 5 yılda ambulans geçişleri için YİD otoyol işletmecilerine kamu bütçesinden yapılan toplam ödeme tutarı,
Bu ödemelerin hangi bütçe kalemlerinden karşılandığı,
Ödeme süreçlerinin hangi kurumların talebi veya bilgisi dâhilinde yürütüldüğü,
Sağlık Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Karayolları Genel Müdürlüğü arasındaki yetki ve sorumluluk paylaşımı.
Denetim, Etki Analizi ve Sözleşme Tartışması
Öztürk ayrıca, ambulans geçişleri için yapılan ödemelerin Sayıştay veya ilgili denetim birimlerince incelenip incelenmediğini; ücretli otoyollardan kaçınmanın müdahale sürelerine etkisine dair bilimsel veya idari bir analiz yapılıp yapılmadığını sordu.
YİD sözleşmelerinde ambulanslara ücretsiz ve koşulsuz geçiş hakkı tanımlı değilken, fiilen kamu bütçesinden ödeme yapılmasının sözleşme hukuku ve kamu zararı açısından nasıl değerlendirildiğinin açıklanmasını istedi.
“Bu Sessiz Maliyet Kalıcı Hale mi Geliyor?”
Mevcut uygulamanın, özel işletmeler için sürekli ve görünmez bir gelir alanına dönüşme riski taşıdığına dikkat çeken Öztürk, bu riskin önlenmesine yönelik herhangi bir tedbir alınıp alınmadığını da gündeme getirdi.
Son Mesaj: Öncelik Ne?
Öztürk, önergesini şu sözlerle tamamladı:
“Acil sağlık hizmetleri sistemin kenarında duran bir istisna değildir. Devlet, bu hizmeti ya açık biçimde güvence altına alır ya da yaşanan her gecikmenin sorumluluğunu üstlenmek zorunda kalır.”
